કેટલીકવાર કેન્સર મટાડી શકાતું નથી અથવા રોગનો ફેલાવો અટકાવી શકતો નથી. આ એવો અંતિમ તબક્કો છે જયારે, મૃત્યુ અને તેની આસપાસના મુદ્દાઓ વિશે વિચારવું જરૂરી બને છે. ટર્મિનલ કેર કેન્સરની શારિરીક, સામાજિક અને માનસિક અસરથી થતી વેદનાને દૂર કરવા તથા મૃત્યુ નજીક આવે ત્યારે દર્દીઓ અને તેમના સંબંધીઓને હિમ્મત આપવામાં મદદ કરે છે. ટર્મિનલ કેર એ પણ સુનિશ્ચિત કરે છે કે મૃત્યુ શક્ય તેટલું આરામદાયક અને સલામત હોય તથા તે કુટુંબ અને મિત્રો તેમના પ્રિયજનની ખોટનો સામનો કરવામાં સક્ષમ હોય.
એક અસાધ્ય અને પ્રગતિશીલ બીમારીમાં દર્દી તેનો સામનો કરવા માટે લાચાર બની જાય છે અને નિર્ણય લેવાની અને કાર્યાત્મક ક્ષમતાની તેની શક્તિ ગુમાવે છે. પરિણામે દર્દી જે રીતે વિચારે છે અને અનુભવે છે તે ધરમૂળથી બદલાય છે અને વ્યક્તિત્વમાં પરિવર્તન આવે છે. ઘણા લોકોને ગંભીર માંદગી હોય છે અને મૃત્યુની સંભાવના ચિંતા અને હતાશાને ઉત્તેજિત કરે છે.
નિકટની વ્યક્તિઓ પરિસ્થિતિ પ્રત્યે શક્ય તેટલું કુદરતી વલણ અપનાવીને દર્દીની માનસિક તકલીફને સરળ કરી શકે છે અને સુરક્ષા અને આત્મીયતાની લાગણી પેદા કરી શકે છે. દર્દીના માનસિક લક્ષણો જેમ કે અસ્વસ્થતા અને હતાશા ને દૂર કરવા માટે દવાઓનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
જવા દેવું એ જીવનની સૌથી મુશ્કેલ અને પીડાદાયક પરિસ્થિતિ છે. મૃત્યુ દર્દી અને તેના પ્રિયજનો બંને માટે ભયજનક છે. કેટલીકવાર, જોકે, દુખાવો અને માંદગીનો અંત આવી જતા મૃત્યુ એ મુક્તિ છે.
પ્રિયજનોનું દુ:ખ
કુટુંબના સદસ્ય અથવા મિત્રની નિકટવર્તી મૃત્યુ વિશેના પ્રિયજનોના વિચારો અને લાગણીઓ કદાચ મનમાં વિરોધાભાસ ઉત્પન્ન કરે છે. એક તરફ, દર્દીનું મૃત્યુ પીડારહિત રહે અને દુખનો અંત આવે તેવી ઈચ્છા થાય,અને તેમ છતાં, દર્દી શક્ય તેટલું લાંબું જીવન જીવે તેવી ઈચ્છા થાય છે. દર્દી તમારી જેટલી નજીક તેટલું જવા દેવાનું મુશ્કેલ છે.
મૃત્યુ હંમેશાં અસ્વસ્થ રહે છે, પછી ભલે તમે રોગનો ઉપચાર શક્ય નથી તેમ મન મનાવી લીધું હોય.પ્રારંભિક પ્રતિક્રિયા આંચકો અને હતાશાની લાગણી છે. પ્રિયજનના મૃત્યુ પછી પ્રશ્નો અને ખોટ સાથે સંકળાયેલી મુશ્કેલ લાગણીઓની અનુભૂતિ થતા કેટલાક અઠવાડિયા લાગી શકે છે. કોઈ પ્રિય વ્યક્તિનું મૃત્યુ અને ત્યારબાદનું દુખ એ ઘણા તબક્કાઓ સાથેની લાંબી પ્રક્રિયા છે. દુખ એ એક વ્યક્તિગત પ્રક્રિયા છે. તે એક લાગણી નથી પરંતુ લાગણીઓની શ્રેણી છે જેવી કે – ખોવાયેલા રહેવું, અસ્વસ્થતા, ક્રોધ, અપરાધ. તે તમને શારીરિક તેમજ માનસિક રીતે અસર કરી શકે છે. ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી, યાદશક્તિની ક્ષતિઓ, થાક અને વિવિધ ભ્રામક સંવેદનાઓ દુખ દ્વારા ઉત્પન્ન થતા સામાન્ય અનુભવો છે.
મુખ્ય વસ્તુ દુ: ખની લાગણીઓને નકારી અથવા કાઢી નાખવી એવું નથી. દરેક વ્યક્તિએ પોતાના ખોટ પર શોક કરવો જ જોઇએ.તમારી લાગણીઓને દબાવવાનો પ્રયાસ કરવાથી ચિંતા મટી જશે નહીં.રડવું અને ખુલીને વાત કરવી તમારી લાગણીઓને રાહત આપે છે.પરિવાર અને મિત્રોનો સહયોગ એ શક્તિનો સ્રોત છે.
શોક એ તરંગના મોજાની જેમ આવે છે. કોઈક વાર એવું લાગે છે કે જાણે જીવન સામાન્ય થઈ રહ્યું છે, અને પછી ઘણી વાર દુખની લાગણી ફરી ઉભી થાય છે.દિવસે-દિવસે દુ:ખ ઓછું થતાં, મૃતકના જન્મદિવસ અથવા મૃત્યુની તારીખની આસપાસ દુઃખની લાગણી પ્રબળ બને છે. શોક અને દુ:ખની લાગણીઓ લાંબા સમય પછી હતાશામાં ફેરવાય છે.દરેક વ્યક્તિ પોતાનું દુ:ખ અન્ય લોકો સાથે વહેંચી શકતા નથી.